1 Prawo Mendla, 2 Geny i ich dziedziczenie

Temat: Pierwsze prawo Mendla. dziedziczenie cech jednogenowych.

v      Mendel zauwazyl ze podczas krzyzowania organizmow otrzymuje formy, ktorych cechy mozna ujac statystycznie. Stwierdzil tez ze wystepuja jednostkidziedzicznosci ktore sa przekazywane z pokolenia na pokolenie. Mendel pracowal na groszku zwyczajnym, ktory okazal sie dobrym materialem badawczym poniewaz byl plenny, mial wyrazne cechy fenotypowe, byl latwy w chodowli, dawal duzo potomstwa i latwo bylo zapobiec zapylaniu obcym pylkiem przez nakladanie papierowych kapturkow.

Allelem nazywamy rozne odmiany danego genu zajmujace to samo miejsce, czyli lokus w chromosomie. Allel moze byc dominujacy, czyli taki ktory ujawnia sie w obecnosci innego oraz recesywny, czyli taki ktory ujawnia sie tylko przy braku drugiego. Homozygota nazywamy organizm lub komorke ktora ma dwa takie same allele danego genu. Natomiast heretozygota to organizm lub komorka, ktoora ma dwa rozne allele danego genu. Homozygota domunujaca ma dwa allele dominujace natomiast recesywna ma dwa allele recesywne. Allele recesywne ujawniaja sie wylacznie w homozygocie recesywnej. Gen to jednoczesnie transkrybowany odcinek DNA, ktory u organizmow Eukariotycznych zawiera informacje o jednym bialku.

              U Eukariota GEN= Cistron, czyli jednoczesnie transkrybowany odcinek koduje tylko jedno                             bialko. U prokariota geny sa policistronowe czyli jednoczesnie trankrybowany odcinek DNA zawiera informacje o wielu bialkach.

Genomem nazywamy poedynczy zestaw genow w organizmie oznaczany jako "n". Genotyp natomiast to zestaw wszystkich genow w organizmie. u czlowieka oznaczany jako 2n.

              Organizmy dzielimy na haploidalne, czyli taki ktore maja pojedynczy zestaw genow, czyli genom = genotyp, organizmy diploidalne, ktroe maja podwojny zestaw genow ( wiekszosc organizmow zywych) oraz organizmy poliploidalne, ktore maja zwielokrotnione zestawy genow, np rosliny uprawne.

Kariotyp to zestaw wszystkich hromosomow organizmu typowy dla pojedynczej komorki natomiast fenotyp to zesol cech wygladu bedacy wynikiem aktywnosci genotypu.

v      PIerwsze prawo Mendal, nazywane prawe czystosci gamet, mowi ze do gamety wchodzi tylko jeden allel z danej pary. Przyklad: skrzyzowano dwie linie czyste kwiatow groszku, czerwonych i bialych. w pierwszym pkoleniu otrzymano wylacznie kwiaty czerwone, jakiego rozszczepienia cech mozemy spodziewac sie w drugim pokoleniu. U kwaitow groszku kolor czerwony dominuje nad bialym. Linie czyste to grupy osonikow utzrymujacych sie w typie, czyli cale potomstwo ma cechy takie same jak rodzice. Innymi slowy sa to zbiory osobnikow homozygotycznych.