1 Typy stosowanych wózków jezdniowych,

Typy stosowanych wózków jezdniowych

Pod pojęciem transportu rozumie się czynności związane z przemieszczaniem ładunków (surowców lub gotowych wyrobów) oraz ludzi z wykorzystaniem odpowiednich urządzeń transportowych – środków transportu. Na proces transportowy składają się takie czynności jak: ładownie, przesuwanie, przenoszenie, przewożenie, przeładowanie i rozładowanie. Czynności te mogą być wykonywane ręcznie lub za pośrednictwem lub pomocą mechanicznych środków transportowych. Proces transportowy stanowi nieodłączną część procesu handlowego lub procesu produkcyjnego.

Biorąc pod uwagę zasięg oddziaływania, rodzaj zastosowanych środków transportu oraz cel w jakim przemieszcza się ładunek wyróżnia się:

·         transport zewnętrzny – dystrybucyjny bliski (do 50 km) i przerzutowy (pow. 50 km),

·         transport wewnętrzny – związany z przemieszczaniem towarów w obrębie jednego magazynu,

·         transport technologiczny – związany z przemieszczaniem ładunku w obrębie procesu produkcyjnego.

W zależności od tego w jakiej płaszczyźnie następuje przemieszczenie ładunku rozróżnia się z kolei:

·         transport poziomy – wykonywany przy pomocy ręcznych lub mechanicznych środków transportu: wózków ręcznych, wózków rolkowych, dźwigników zębatkowych i śrubowych, wózków podnośnikowych ręcznych (unoszących), wózków jezdniowych napędzanych, w tym widłowych,

·         transport pionowy - wykonywany przy pomocy ręcznych lub mechanicznych środków transportu: przenośników taśmowych, ześlizgów spiralnych, dźwignic, wciągników dźwigów towarowych oraz środków przenoszenia we wszystkich kierunkach (dźwigi samojezdne kołowe i suwnice), wózków jezdnych napędzanych, w tym widłowych.

Grupa środków transportu wewnętrznego wykorzystywana do przemieszczania surowców, półfabrykatów i gotowych wyrobów, nazywana jest urządzeniami transportu bliskiego (UTB). Urządzenia transportu bliskiego wykorzystywane są w pomieszczeniach magazynowych do przemieszczania ładunków w poziomie i pionie. Najbardziej rozpowszechnionym środkiem transportu bliskiego są wózki jezdniowe napędzane.

W tym bloku podane są podstawowe informacje na temat typów stosowanych wózków jezdniowych. Zapoznając się z materiałem w kolejnych częściach tego bloku dowiesz się:

1.       Czym jest wózek jezdniowy?

2.       Jak dzieli się (klasyfikuje) wózki jezdniowe?

3.       Jakie są podstawowe typy wózków jezdniowych?

4.       Jak oznacza się wózki jezdniowe?

5.       Wózek jezdniowy jest środkiem transportu o ograniczonym zasięgu, pracującym w ruchu przerywanym i wykorzystywanym do transportu wewnętrznego (bliskiego).

6.       Wózki jezdniowe służą do poziomego lub pionowego przemieszczania ładunków pojedynczych lub łączonych w jednostki ładunkowe oraz materiałów sypkich umieszczonych w odpowiednich pojemnikach.

7.       Duża różnorodność wózków jezdniowych sprawia, że są one usystematyzowane według różnych kryteriów wynikających z ich cech konstrukcyjnych i/lub użytkowych.

Definicja wózka jezdniowego  Obowiązujące przepisy oraz literatura nie podają jednolitej definicji wózka jezdniowego. Polska Norma PN-ISO 5053:1999 Wózki jezdniowe napędzane - Terminologia, uznaje wózki jezdniowe za termin niedefiniowany, ponieważ jest on ogólnie stosowany i powszechnie zrozumiały.

Można opisać wózek jezdniowy napędzany jako środek transportu, wyposażony we własne urządzenie napędowe wykorzystywane do jego przemieszczania. Wózki jezdniowe służą do przenoszenia ładunków w płaszczyźnie poziomej i w płaszczyźnie pionowej. Ponieważ wykorzystywane są w ograniczonym zasięgu i w systemie pracy przerywanej, zalicza się je do urządzeń transportu bliskiego (UTB). Napędzane są silnikami elektrycznymi lub spalinowymi.

Kazimierz Żurawski w swoim opracowaniu „Wózki widłowe - podręcznik bezpiecznej eksploatacji (Kazimierz Żurawski oraz Zacharek - Dom Wydawniczy, Warszawa 2010) określa wózek jezdniowy w sposób następujący.

Wózek jezdniowy jest maszyną, która:

·         wykorzystywana jest w transporcie wewnątrzzakładowym

·         używana jest w ruchu przerywanym o ograniczonym zasięgu

·         służy do przemieszczania ładunków w pionie i poziomie

·         posiada napęd silnikowy.

Cechami rozróżniającymi wózki jezdniowe od innych środków transportu są:

·         napęd silnikowy,

·         miejsce użytkowania - wyłącznie wewnątrz zakładu pracy.

Klasyfikacja wózków jezdniowych

Istnieje wiele rodzajów (typów) wózków jezdniowych. Wielość rodzajów wózków wynika z wielu sposobów ich dzielenia (klasyfikowania). Dwie najważniejsze klasyfikacje to:

A. klasyfikacja (podział) określona w normie PN-ISO 5053:1999,

B. klasyfikacja (podział) wynikająca z przepisów o dozorze technicznym.

Zgodnie z normą PN-ISO 5053:1999 wózki klasyfikuje się według:

1. sposobu działania

W zależności od sposobu działania, rozróżnia się wózki jezdniowe napędzane: naładowne platformowe, ciągnikowe i pchające, podnoszące (podnośnikowe i unoszące) oraz kompletacyjne.

2. źródła napędu

Zależnie od źródeł napędu wyróżnia się wózki z: silnikiem spalinowym, elektrycznym oraz spalinowo-elektrycznymi.

3. typu kół

W zależności od typu kół rozróżnia się: wózki z kołami z oponami pneumatycznymi, z oponami pełnymi nałożonymi na obręcze kół pneumatycznych, z kołami z oponami pełnymi oraz z kołami z metalowymi obręczami.

4. sposobu kierowania

W zależności od sposobu kierowania wózki dzieli się na: kierowane przez operatora jadącego, kierowane przez operatora pieszego oraz wózki bez operatora.

5. wysokości podnoszenia

Ze względu na wysokość podnoszenia wózki dzieli się na: wózki nie podnoszące, wózki unoszące (nie spiętrzające), wózki podnośnikowe średniego podnoszenia (spiętrzające i nie spiętrzające) oraz wózki podnośnikowe wysokiego podnoszenia (spiętrzające i nie spiętrzające).

6. sposobu poruszania się

W zależności od sposobu poruszania rozróżnia się wózki: jeżdżące swobodnie, sterowane oraz podwójnego przeznaczenia.

  Ze względu na dozór techniczny (zgodnie z klasyfikacją podaną w PN-ISO 5053:1999) oraz postanowieniami rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 3 lutego 2003 r. (Dz.U. Nr 28, poz. 240), wózki podnoszące dzielą się na:

1. wózki podnośnikowe (podlegające dozorowi technicznemu)

Określone jako wózek z przymocowaną platformą, widłami lub innymi urządzeniami do manipulowania ładunkami, przystosowany do podnoszenia ładunku spaletyzowanego lub niespaletyzowanego, na wysokość umożliwiającą składowanie i pobieranie ładunku, a także układanie w gniazdach i podejmowanie z gniazd.

2. wózki unoszące (niepodlegające dozorowi technicznemu)

Określone jako wózek z przymocowaną platformą lub widłami, dostosowany do podnoszenia ładunku jedynie na wysokość umożliwiającą jego transport.

Podstawowe rodzaje (typy) wózków jezdniowych

W transporcie wewnętrznym stosuje się bardzo wiele rodzajów (typów), odmian i postaci wózków jezdniowych. Różnorodność ta wynika z wielu możliwych sposobów ich podziału (klasyfikowania), o czym mowa była w poprzednim punkcie. Poniżej przedstawiono kilkanaście podstawowych typów wózków jezdniowych zgodnie z klasyfikacją przeprowadzoną w PN-ISO 5053.

2.1 Wózek jezdniowy naładowny (platformowy) - nie podlega dozorowi technicznemu, to środek transportu, na ogół z napędem elektrycznym, wykorzystywany do przemieszczania różnego rodzaju ładunków, poczynając od sypkich, a na spaletyzowanych kończąc.

2.2 Wózek jezdniowy ciągnikowy - nie podlega dozorowi technicznemu, to środek transportu z przymocowanym złączem zaczepowym, specjalnie przystosowany do ciągnięcia przyczep lub innych wózków.

2.3 Wózek jezdniowy pchający - nie podlega dozorowi technicyzmu, to odmiana wózka ciągnikowego z przymocowaną z przodu płytą sprężystą, specjalnie przystosowany do pchania innych wózków.

2.4 Wózek jezdniowy podnoszący - to wózek przystosowany do załadowywania, podnoszenia i transportowania ładunków. W tej grupie wózków rozróżnia się wózki podnośnikowe (podlegające dozorowi technicznemu) i wózki unoszące (nie podlegające dozorowi technicznemu).

2.4.1 Wózek podnośnikowy - podlegający dozorowi technicznemu, to środek transportu z własnym napędem przystosowany do transportu i podnoszenia ładunku na dowolną wysokość wynikającą z jego konstrukcji, umożliwiającą składowanie lub pobieranie ładunku, a także jego składanie w gniazdach i podejmowanie z gniazd. Jest wyposażony w platformę, widły lub inne urządzenie umożliwiające manipulowanie ładunkiem. Przystosowany do manipulowania ładunkiem spaletyzowanym lub nie. Wśród wózków podnościkowych rozróżnia się następujące odmiany i wersje konstrukcyjne:

·         Wózek podnośnikowy czołowy (wózek widłowy) - wózek podnośnikowy, z przymocowanymi widłami (które można zastąpić innym urządzeniem), na którym umieszcza się ładunek spaletyzowany lub nie, w pozycji podpartej na przednich kołach i równoważony masą wózka.

·         Wózek podnośnikowy z masztem wewnętrznym nie obejmujący ładunku (z masztem lub karetką wysuwaną) - wózek podnośnikowy nie obejmujący ładunku z masztem wewnętrznym, który może przemieszczać ładunek, przez ruch masztu lub karetki z widłami.

·         Wózek podnośnikowy z masztem wewnętrznym obejmujący ładunek (z masztem stałym) - wózek podnośnikowy obejmujący ładunek ze stałym masztem wewnętrznym z widłami, które umieszczone są pomiędzy łapami ramy jezdnej, a środek ciężkości ładunku znajduje się zawsze w obrębie wieloboku stabilności.

·         Wózek podnośnikowy widłowy z masztem wewnętrznym - wózek podnośnikowy, w którym zęby wideł znajdują się ponad łapami ramy jezdnej.

·         Wózek podnośnikowy platformowy z masztem wewnętrznym - wózek podnośnikowy spiętrzający z platformą ładunkową znajdującą się ponad łapami ramy jezdnej.

·         Wózek podnośnikowy z operatorem podnoszonym wraz z ładunkiem - wózek podnośnikowy z platformą operatora, która może być podnoszona z ładunkiem w celu jego spiętrzania.

·         Wózek podnośnikowy boczny (tylko z jednego boku) - wózek podnośnikowy z masztem lub karetką z widłami, które mogą zostać wysuwane lub wciągane pomiędzy osiami i prostopadle do wzdłużnej osi wózka, co umożliwia odbieranie i podnoszenie ładunku w pozycji równoważnej w stosunku do jednego boku wózka oraz jego spiętrzanie i rozpiętrzanie obok wózka.

·         Wózek podnośnikowy czołowy terenowy: wózki kołowe zrównoważone przeznaczone przede wszystkim do działania w nie wyrównanym terenie naturalnym i zniekształconym terenie np. budowy.

·         Wózek podnośnikowy czołowy boczny (obustronny) - wózek podnośnikowy dostosowany do spiętrzania i odbierania ładunków z obu stron kierunku jazdy.

·         Wózek podnośnikowy czołowo-boczny: wózek podnośnikowy, dostosowany do spiętrzania i odbierania ładunków z przodu i z obu stron kierunku jazdy.

·         Wózek podnośnikowy bramowy: wózek podnośnikowy, w którym rama i element podnoszący obejmują ładunek w celu jego podniesienia, przemieszczenia i spiętrzenia.

2.4.2 Wózek unoszący - nie podlegający dozorowi technicznemu, to wózek z przymocowaną platformą lub widłami, dostosowany do podnoszenia ładunku jedynie na wysokość umożliwiającą jego transport.

2.5 Wózek jezdniowy kompletacyjny - podlegający dozorowi technicznemu, to wózek podnośnikowy z przymocowaną platformą operatora, która może być podnoszona wraz z podstawą ładunkową lub widłami, umożliwiając operatorowi załadowanie i rozładowanie towarów z regału na podstawę ładunkowa.

Oznaczenia wózków jezdniowych napędzanych

Wózki napędzane jezdniowe oznaczone są symbolem literowo-cyfrowym zawierającym informacje o:

·         rodzaju napędu

·         typie wózka

·         odmianie wózka

·         wersji konstrukcyjnej wózka

·         podstawowych wielkościach znamionowych

Oznaczenie (symbol literowo-cyfrowy) składa się z następujących wyróżników:

1.       pierwsza litera oznacza wózek jezdniowy

2.       druga litera oznacza rodzaj wózka

3.       trzecia litera oznacza typ wózka

4.       liczba dwucyfrowa, w której pierwsza cyfra oznacza - odmianę wózka, a druga - postać wózka

5.       myślnik liczba czterocyfrowa, w której trzy pierwsze cyfry oznaczają - wielkości znamionowe, a czwarta - wersję konstrukcyjną wózka